Регистрация
Статья
Бастыҥ иитээччилэр
2015-10-1501035СтручковаРаисаХристофоровна
Дьокуускайдааҕы иккис нүөмэрдээх педагогическай училищены 1970 с. бүтэриэҕиттэн ыла Хара-Уулаах нэһилиэгэр 45 сыл «Тугутчаан» оҕо уһуйаанын иитээччитинэн үлэлээн кэллэ. Кини айымньылаах үлэни толорон, силигин ситэрэн кэллэ, этэллэрин курдук, сааһын тухары оргуйар олох ортотугар, үлүскэннээх үлэ үөһүгэр сырытта. Талан ылбыт идэтинэн оҕону иитиигэ, үөрэхтээһиҥҥэ туох-баар кыаҕын, сатабылын, дьоҕурун, муудараһын, сыратын-сылбатын биэрэн, 45 сылын үлэлиир. Раиса Христофоровна олоҕу кытта тэҥҥэ хааман, саҥаттан саҥаны иилэ хабан ылан үөрэтэн, ону олоххо киллэрэн кэллэ. Кини 45 сыл устата оҕо бары өттүнэн сайдарыгар араас аныгы ньымалары үөрэтэн, үлэтигэр туттан кэллэ. Кини иитээччи быһыытынан сүрүн хаачыстыбалара – куруутун саҥаны көрдөөһүн, тобулуу, олоххо киллэрии, айымньылаах, дириҥ хорутуулаах үлэ, ыарахаттартан чаҕыйбакка инники дьулуһуу. Ол иһин кини иитиллээччилэрэ билиилэрэ-көрүүлэрэ үрдүгүн, толкуйдара тобуллаҕаһын, тыллара-өстөрө баайын, саныыр санааларын аһаҕастык этэр дьоҕурдаахтарын бэлиэтиибит. Кини үлэтигэр иитии төрдө төрөппүттэн саҕаланар диэн муудараһынан салайтаран кэллэ. Туох барыта бастаан кыраттан саҕаланар. Иитээччи быһыытынан хара маҥнайгыттан иитэр оҕолоро иллээх, көхтөөх буоларын туһугар үлэлиир. Ол үлэтигэр төрөппүттэрин эмиэ үчүгэйдик түмэр. Хас биирдии оҕоҕо төрөппүт кыһалҕатын таба көрөн, өйдөөн, быһааран биэрэр идэлээх. Үөрэтии-иитии уратыларын өйдөтөн туран, хара маҥнайгыттан төрөппүттэргэ анал үөрэҕи ыытар.
Раиса Христофоровна туох баар күүһүн, сыратын иитэр-үөрэтэр оҕолоругар анаата. Иитээччи быһыытынан хорутуулаах үлэтин төрдө – мындыр өйүгэр, киһи ис туругун, уйулҕатын уратытын курдат көрөр талааныгар, үөрэтэр оҕолорун, талан ылбыт идэтин муҥура суох таптыырыгар сытар. Билиини бэйэтэ хасыһан, көрдөөн, умсугуйан үөрэтэн ону тулалыыр олоххо баар көстүүнү кытта ситимнээн иҥэринэр үөрүйэҕэ, бэйэтигэр үрдүк төһүү буолаллар. Иитээччи хас биирдии дьарыга оҕону сиэр-майгы үрдүк ирдэбилин ылынарга, гражданины иитэргэ туһаайыллаллар. Уһуйааҥҥа үчүгэйдик үөрэтии оскуолаҕа үөрэнэргэ, олоххо акылаат буолара барыбытыгар биллэр. Онно иитээччи сыралаах үлэтэ умнуллубат үтүөлээх.
Киниэхэ үөрэммит, иитиллибит ыччат республика араас муннугар үтүө суобастаахтык үлэлии, айа-тута сылдьаллар.
Саха Республикатын үөрэҕириитин туйгуна, РФ уопсай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ, Саха Республикатын үөрэхтээһиҥҥэ бочуоттаах ветерана, Булуҥ улууһун бочуоттаах гражданина Раиса Христофоровна күн бүгүн кэнчээри ыччаты үөрэтэргэ, иитэргэ үөрэтэр, иитээччи үлэтэ хаачыстыбалаах буоларыгар бары кыһамньытын уурар. Онон ветеран иитээччигэ олохтон үөрүүнү, оҕоттон тапталы күн ахсын ыла турарыгар баҕара хаалыаҕын.
ВинокуроваНадеждаГеоргиевна
Хара-Уулаах олохтоохторугар тулалыыр айылҕабыт курдук ис-иһиттэн кэрэ майгылаах, үтүө үлэһит, төрөөбүт дойдуларыгар дириҥник, чиҥник силис-мутук тардан олорор дьоннор элбэхтэр. Бүгүҥҥү кэпсиир киһим үгүс саҥата суох мындыр, дириҥ санаанан хорутан өйдөөн-санаан, төрөөбүт нэһилиэгин ыччата түргэн тэтимнээх олоҕу кытта тэҥҥэ сайдан, кыра, кытыы сир диэн кынчарыллыбакка, бар дьоно туруктаах буоларын туһугар туох баар сатабылын, кыаҕын биэрэн туран үлэлиир үтүөкэн үлэһит дьахтар – Винокурова Надежда Георгиевна. Мин кини үлэһитин, тулуурун, дьулуурун, киэҥ көҕүстээҕин, дьахтар, ийэ быһыытынан сатаабата суоҕун сөҕө, хайгыы, испэр ымсыыра да, холобур да оҥосто көрөбүн. Үлэтигэр олус бэриниилээх, сатабыллаах, эппиэтинэстээх, барыга дэгиттэр талааннаах, саха далбар хотуна. Кини «Тугутчаан» уһуйаан биир бастыҥ үлэлээх иитээччитинэн ситиһиилээхтик үлэлиир. Тыа уһуйаанын оҕото үөрэҕи, билиини ылара ураты. Үөрэтии ньымата эмиэ онно эппиэттиир буолуохтаах. Билиҥҥи иитээччи баһылыыр-көҕүлүүр оруолга буолбакка, оҕоҕо харыстабыллаахтык сыһыаннаһан, иитээччи Надежда Георгиевна оҕо санаатын көҥүллүк этэр истиҥ эйгэтин үөскэтэргэ кыһаллар. Кини этэринэн детсад, иитээччи, төрөппүт – бу сүрүн үс күүс биир хайысханы тутуһан үлэлиир буоллахтарына ситиһии тахсар диэн бэлиэтиир. Кини иитэн таһаарбыт оҕолоро ырыаҕа, үҥкүүгэ, уруһуйга айар талааннара үчүгэйдик сайдыбытын учууталлар ордук биһирээн бэлиэтииллэр. Надежда Георгиевна этэринэн талаан киһиэхэ барытыгар баар, ону кэмигэр уһугуннарыахха, сайыннарыахха, көмөлөһүөххэ, барыга бары айымньылаахтык сыһыаннаһыахха наада диир. Ситиһиилээх үлэтэ сыаналанан кини Саха сирин үөрэҕин Министерствотын, улуустааҕы үөрэх управлениетын бочуотунай грамоталарынан наҕараадаламмыта.
Надежда Георгиевна сэргиирэ элбэх, сөбүлүүр дьарыга үгүс. Кини нэһилиэк депутата, дьахтар сэбиэтин чилиэнэ, эбээлэр ансаамбылларын уус-уран салайааччыта диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Дьиэ кэргэн хаһаайката, олус үчүгэйдик тигэр, астыыр, ыллыыр, баяҥҥа оонньуур. Саҥа рецептэринэн араас сонун аһы астаан, быыстапкаларга эбээннии эгэлгэ оһуордаах таҥастары тигэн, сыанаҕа элбэх тэрээһиннэргэ ыллаан, скандинавскай хаамыынан этин-хаанын эрчийэн күн солото суох. Кини нэһилиэк, улуус күрэхтэрин активнай кыттыылааҕа. 2013 сыллаахха Надежда Георгиевна «Воспитатель года» күрэххэ «Педагог-творец» диэн номинацияны ылбыта, Кыайыы 70 сылыгар аналлаах улуустааҕы фестивальга ыллаан лауреат үрдүк аатын ылбыта.
Надежда Георгиевна таптыыр үлэтин дьиэ кэргэнин кытта сатабыллаахтык дьүөрэлии тутан кэлбит кэргэн, ийэ, эбээ быһыытынан үрдүктүк сыаналанар киһи. Киниэхэ, алгыстаах иитээччигэ – олоҕу, кэрэни, үлэни таптыыр дьоһун дьону иитэн таһаарар өссө да айымньылаах үлэни баҕарабын.
С.Н. Болтунова,
Хара-Уулаах орто оскуолатын учуутала
Ещё по теме:
2020-04-15
Что ждёт систему образования Якутии после пандемии коронавируса?2020-02-12
Айсен Николаев об исполнении нацпроектов: «Нам нужны кардинально новые подходы»2020-02-12
Нацпроект «Культура» помог оснастить культурные центры и школы Якутии новым оборудованием2020-02-11
В Якутии в ближайшее время начнутся единовременные выплаты ветеранам ВОВ2020-02-11
«Гордость Якутии»: Продолжается сбор заявок в номинации «Лидер молодежной организации»